CPR چیست؟

تعریف CPR: مخفف عبارت cardiopulmonary resuscitation به معنای احیاء قلبی –  ریوی می باشد و عبارت است از عملیات پزشکی–اوژانسی که برای افرادی که دچار ایست قلبی و بدنبال آن ایست تنفسی شده اند انجام می شود که شامل دو بخش ماساژ قلبی و تنفس مصنوعی است.

هدف اصلی CPR رساندن اکسیژن به مغز، قلب و اندام حیاتی  از طریق گردش خون می باشد.

 تاریخچه: احیاء قلبی- ریوی حداقل به عنوان یک تئوری از هزاران سال پیش مطرح بوده است، اما به طور جدی در قرن ۱۹ دکتر اچ سیلوستر روش سیلوستر را برای اولین بار مطرح کرد، که روشی برای احیاء  افرادی که دچار ایست تنفسی شده اند بود

روش دوم، روش هولگر نیلسون نام داشت، که برای اولین بار در آمریکا مطرح شد.

در اوایل قرن ۲۰ مسئولین به دنبال راهی برای ترکیب این روشها با روشی برای به کارگیری در مصدومینی که همزمان دچار ایست تنفسی و قلبی شده اند بودند. که در نهایت در سال ۱۹۷۰ روش امروزی تصویب شد.

 مراحل مرگ در اثر توقف کار قلب و ریه

     ۱- ۰  دقیقه     قلب تحریک پذیر      
     ۴-۱   دقیقه    آسیب مغزی ناچیز
     ۶-۴   دقیقه    احتمال آسیب مغزی
     ۱۰-۶دقیقه     احتمال زیاد آسیب مغزی
    بیش از ۱۰ دقیقه آسیب مغزی برگشت ناپذیر

اقدامات قبل از احیاء قلبی – ریوی:

1. راه هوایی مصدوم را بررسی نمایید.
2. فرد را به پشت بر روی  یک سطح سفت و صاف  قرار دهید.
3. زانو ها را در دو طرف گردن و شانه های وی قرار دهید. 
4. یک دست خودرا بر روی پیشانی فرد قرارداده وسر وی را به طرف عقب بکشید وبا دست دیگر چانه
   وی را به سمت بالا ببرید تا راه هوایی مصدوم باز شود.
5. تنفس وی را بررسی نمایید(این کار نباید بیش از ۵الی۱۰ثانیه طول بکشد.).
   با استفاده ازگوش کردن به صدای تنفسی فرد، مشاهده حرکات قفسه سینه و لمس کردن هوای بازدم فرد توسط پوست خود از برقراری تنفس وی اطمینان حاصل کنید.
6. اگر تنفس غیر طبیعی بود اقدام به احیاء قلبی – ریوی نمایید.

نکته مهم : توجه داشته باشید که از مانور سر به عقب و چانه بالا در مصدومینی که احتمال آسیبهای نخاعی و گردنی در آنها وجود دارد استفاده ننمایید.

روش جایگزین در این افراد این است که دو دست خود را در دو طرف سر مصدوم قرار دهید به طوری که انگشت های اشاره شما روی دو شقیقه فرد و شست ها بر روی چانه قرار گرفته باشند با این روش ماهیچه های فرد تحریک شده و دهان وی باز می شود.

تنفس مصنوعی

عبارت است از اقداماتی که برای برقراری تنفس در فردی که دچار ایست قلبی شده است انجام می شود.

علائم ایست تنفسی:

1. بیهوشی
2. عدم احساس و لمس حرکات تنفسی در فرد مصدوم
3. کبودی لب ها و انگشتان
4. گشادی مردمک ها

روشهای تنفس مصنوعی:

۱٫ روش دهان به دهان:

این روش بهترین و موثرترین روش بشمارمی آید. البته در مورد کسانی که دچار آسیب های دهانی نیستند قابل استفاده است. از آنجایی که ممکن است از سلامت فرد آگاه نباشید برای پیشگیری از ابتلا به عفونت و امراض منتقله از طریق ترشحات دهان مصدوم از ماسک های مخصوص یا از نایلکس تمیز استفاده کنید.

• ابتدا هر گونه اشیا اعم از گردنبند طبی، دستمال، کراوات، گردنبند و… را از گردن فرد باز نمایید.
• راه تنفسی مصدوم را باز کنید.
• کف دست را بر روی پیشانی مصدوم  گذاشته و با انگشت شست و نشانه سوراخ های بینی وی را مسدود نمایید.
• راه هوایی مصدوم را با خم کردن سر وی به عقب باز کرده و دو بازدم عمیق را بطوری که دهان شما دهان مصدوم را به طور کامل محاط کرده است به دهان وی بدهید
• سپس دهان خود را دور کنید تا هوا خارج شود. دراین حالت انگشتان را از روی  بینی فرد بردارید.
• به حرکات قفسه سینه توجه کنید تا از باز بودن راه هوایی مطمئن شوید.

۲٫ روش  دهان به بینی:

در صورت آسیب دهانی از این روش استفاده می شود.

• از باز بودن راه هوایی اطمینان حاصل کنید.
• یک پارچه تمیز و استریل را بر روی دهان فرد قرار دهید.
• دو دم عمیق را درحالی که دهان وی کاملاَ پوشیده است به بینی مصدوم بدهید.
• دهان را از بینی فرد جدا نمایید .
• حرکات قفسه سنه را مشاهده کنید.

۳٫ روش دهان به دهان و بینی:

از این روش در اطفال و نوزادان استفاده می شود.

• راه هوایی فرد را بررسی نمایید.
• دو مرتبه و بدون وقفه در حالی که دهان شما برروی دهان و بینی فرد قرار دارد بدمید.
• دهان را از روی دهان و بینی وی بردارید.
• حرکات قفسه سینه را چک کنید.

۴٫ روش سیلوستر:

در صورتی که نتوان از هیچ یک از روش های فوق استفاده کرد این روش را به کاربگیرید.

• مصدوم را در وضعیتی قرار دهید که سر وی به عقب خم شود.
• در بالای سر مصدوم زانو زده و دست های وی را روی سینه اش قرار داده وبا وزن خود برقفسه سینه او فشار وارد نماییید.
• سپس دست ها را به سمت بالا،عقب و طرفین ببرید. بدین صورت هوا وارد شش ها  و مجاری تنفسی وی می شود. این حرکت را تا زمانی که تنفس طبیعی فرد برقرار شود ادامه دهید.

 نکته: در هنگامی که هیچ یک از روش هایفوق کار آمد نباشد از طریق ایجاد یک سوراخ در گلوی فرد که به آن  استوما می گویند می توان راه هوایی جهت تنفس ایجاد کرد. البته شایان ذکر است که این روش تنها توسط افراد متخصص و آموزش دیده قابل اجرا است.

ماساژ قلبی

روشی است برای برقراری جریان خون به طور مصنوعی در افرادی که دچار ایست قلبی شده اند.

1. مصدوم را روی سطحی سفت و صاف قرار دهید.
2. ناحیه قفسه سینه را کاملاَ عریان نمایید.
3. پاشنه یک دست را روی ناحیه دو انگشت بالاتر از جناغ قرار دهید و دست دیگر را روی ان قرار داده و دست ها را در هم قلاب کنید.
4. با پاشنه دست خود و با تمام وزن بالا تنه درحالی که آرنج های شما کاملاَ صاف است و انگشتانتان با بدن فرد تماسی ندارد به قفسه سینه فشار وارد نمایید.
5. دستها را شل کنید تا قفسه سینه بالا بیاید و مجدداَ این عمل را تکرار نمایید. تعداد آن بطور متوسط باید بین ۸—۷۲ بار در دقیقه باشد.

علت انتخاب این ناحیه برای ماساژ قلبی:

•     نزدیک بودن به قلب
•     کم خطر بودن(عدم مجاورت با دنده های آزاد)
•     موثر بودن به دلیل انعطاف پذیری

نکته ۱ : محل ماساژ در زنان باردار کمی بالاتر قرار می گیرد.

نکته ۲: میزان وتعداد تنفس مصنوعی  و ماساژ قلبی بسته به تعداد امدادگران و سن مصدوم متفاوت است.

در صورتی که یک امدادگر باشد نسبت تنفس به ماساژ ۲ به ۱۵ است (در رفرنس های جدید این نسبت ۲ به ۳۰ می باشد) که هر سه دقیقه یکبار باید علائم حیاتی فرد چک شود. در صورت وجود دو نفر این نسبت به ۱ به ۵ تقلیل می یابد و باید هر دو دقیقه یکبار علائم حیاتی را بررسی کرد.

در جدول زیر اطلاعات کلی مربوط تنفس مصنوعی و ماساژ قلبی در سنین مختلف آمده است:

راهنمایی ها و نکات بسیار مهم در سی پی آر:

۱٫ در دادن تنفس مصنوعی در همه مصدومین و با هر سن و شرایطی ابتدا باید دو دم عمیق داد.

۲٫ در لمس نبض کاروتید هرگز دو طرف سرخرگ را با هم دریک زمان نگیرید و از وارد کردن فشار بر روی آن خود داری کنید چرا که ضربان قلب را مختل می کند.

۳٫ در افراد بیهوش همیشه ازنبض گردنی استفاده نمایید زیرا ازانشعابات آئورت بوده و به قلب نزدیکتر است.

۴٫ عدم وجود نبض و تنفس نشانه ایست قلبی است.

۵٫ اگر مصدوم نفس میکشد اما تنفس وی مشکل دارد، باز هم تنفس مصنوعی به او کمک می کند.

۶٫ تا زمانی که ضربان قلب حتی بطور نامنظم و ضعیف وجود دارد، نباید ماساژ قلبی داد چرا که موجب ایست قلبی می شود. تنها استثنای آن درمورد نوزادانی است که ضربان قلب نامنظم یا پایین تر از حد معمول (حدود ۳۰ بار در دقیقه) دارند.

۷٫ CPR در کودکان بین ۸ تا ۱۲ سال همانند بزرگسالان اما سریعتر و با فشار کمتری انجام می شود.

۸٫ در تکنیک سر به عقب و چانه بالا نباید بافت نرم زیر فک را با انگشتان لمس کرد و یا تحت فشار  قرار دا، زیرا موجب بسته شدن راه هوایی می شود.

۹٫ انجام  CPRدر ۴ تا ۶دقیقه اول پس از ایست قلبی– تنفسی از اهمیت حیاتی برخوردار است و این مدت، زمان طلایی بشمار می آید.

۱۰٫ همیشه ۵ تا ۱۰ ثانیه برای یافتن نبض تلاش نمایید. اگر احساس نشد به معنای ایست قلبی است.

۱۱٫ هر ماساژ قلبی تنها ۲۵ الی ۳۰ درصد از کار قلب را انجام میدهد، پس باید با حداکثر سرعت و دقت انجام شود.

۱۲٫ انجام ماساژ قلبی در حالیکه فرد نشسته و یا سرش بالاتر از بدن او می باشد بی فایده است، زیرا در این حالت خون به مغز نمیرسد.

۱۳٫ هرگز CPR را بیش از ۵ ثانیه متوقف نکنید.

۱۴٫ شایعترین علل عدم موفقیت در  CPR  اشکال در باز کردن راه  هوایی و نشت  هوا به  هنگام دادن تنفس مصنوعی است.

۱۵٫ یکی از پیشامد های شایع  در حین CPR استفراغ و آسپیراسیون مواد غذایی و به دنبال آن خفگی است، که علت آن ورود هوا به معده می باشد. برای جلوگیری از آن می توان غضروف تیروئید رابه سمت پایین فشارداد تا مری را مسدود کرده و مانع از ورود هوا به معده شود.

۱۶٫ درمحیط های سرد زمان بیشتری برای CPR داریم، زیرا سوخت و ساز بدن کمتر از محیط های گرم است.

۱۷٫ در گذشته  قبل از شروع CPR با مشت به روی جناغ می زدند تا باعث تحریک و ضربان قلب شود، اما امروزه به دلیل احتمال ایجاد ایست قلبی این روش ممنوع شده است.

عوارض CPR 

۱٫ استفراغ به علت فشار زیاد تنفسی و ورود هوا به معده.

۲٫ ضایعات نخاعی و گردنی در صورت عدم توجه.

۳٫ عدم گشایش راه هوایی که منجر به خفگی فرد در صورت زنده بودن می شود.