نگهداری کاکتوس (آبیاری، خاک و کود مناسب، درمان پوسیدگی کاکتوس)

کاکتوس گیاهی است بومی شمال و جنوب و نواحی مرکزی آمریکا. اما امروزه در بسیاری از مناطق گرم و خشک جهان توسط مردم پراکنده شده است.

کاکتوس طی باران های ناگهانی آب را در ساقه مشبک خود ذخیره کرده و در ماه‌های خشکسالی آنرا به مصرف می‌رساند. کاکتوسیان در ایران گونهٔ بومی ندارند.

با وجود مقاومت بالای این گونه گیاهی در برابر شرایط سخت محیطی، در نگهداری کاکتوس و پرورش آن باید نکاتی را رعایت کرد که در این مطلب تشریح می گردد:

خاک و کود مناسب کاکتوس (نگهداری کاکتوس)

یکی از عواملی که در رشد کاکتوس ها نقشی اساسی دارد، آب و هوا است. در آب و هوای گرم کاکتوس ها نیاز به خاک سبک داشته و در آب و هوای سرد، خاک سنگین تر را می پسندند. کاکتوس ها نسبت به دیگر گیاهان دارای نیاز غذایی کمتری بوده ولی حساسیت های خاص خود را دارند.
کاکتوس ها خاک هایی با PH کمتر از ۷ تا نزدیک به ۷ را می پسندند.

فرمول های زیر در چندین کتاب به عنوان ترکیبات اصلی خاک بیان شده است:

• ۱ قسمت خاک باغچه ۱ قسمت شن و ماسه ۱ قسمت کمپوست
• ۱/۲ قسمت خاک رس ۱ قسمت خاک باغچه ۱ قسمت ماسه
• ۱ قسمت کمپوست ۱ قسمت خاک پیت ۱ قسمت ماسه

البته اگر بتوانید از ماده ای ضد قارچ به صورت مخلوط با خاک استفاده کنید دیگر می توانید اطمینان داشته باشید که کاکتوس شما دچار پوسیدگی و بیماری های قارچی نمی شود. هر چند کاکتوس ها نیاز غذایی کمی دارند، اما برای رشد بهتر می بایست از کود استفاده کرد. کودهایی که میزان ازت در آنها کمتر از پتاسیم باشد. البته استفاده از کودهای مایع و یا محلول کامل هم موثر هستند. کودهای حیوانی نیز زمانی کاربرد پیدا می کنند که کاکتوس ها در زمین کاشته شده باشند.

آبیاری کاکتوس (نگهداری کاکتوس)

کاکتوس ها به آبیاری بسیار کمی نیاز دارند. در فصل استراحت (زمستان) ماهی یکبار کافی است و در فصل رشد هر هفته تا هر دو هفته یکبار متغیر است (برای انواع مختلف متفاوت است). البته در گلدانهای رسی آبیاری بیشتر از گلدانهای پلاستیکی و لعابی بایستی انجام شود. بایستی توجه داشت که آبیاری زیاد باعث پوسیدگی کاکتوس ها می شود. که این عامل مهمترین دلیل نابودی این گیاهان حساس در منازل است. هیچ گاه کاکتوس ها را با اسپری آبیاری نکنید که باعث از بین رفتن رنگ طبیعی آنها می شود.

کاکتوس ها با آب چندان مخالف نیستند بلکه با آبیاری صحیح رشدشان تسریع خواهد شد. نکته مهم در آبیاری کاکتوس این است که آبیاری آنها باید در فصل رشد باشد. اگر شما کاکتوس هایتان را تنها یک بار در ماه آب دهید انها رشد چندانی نخواهند داشت و فقط زنده خواهند ماند و ریشه هایشان خشک و در نهایت می سوزد. در این حالت پس از آبیاری مجدد ریشه ها توانایی جذب آب را نخواهند داشت و ریشه ها دچار پوسیدگی خواهند شد.

کاکتوس هایی که در گلدانهای کوچک هستند نسبت به کاکتوس هایی که در گلدانهایی بزرگ تر قرار دارند آبیاری بیشتری احتیاج دارند. کاکتوس هایی که در گلدانهای ۷یا ۱۰ سانتی قرار دارند باید هر ۴ تا ۶ روز آبیاری شوند. کاکتوس های که در گلدانهای ۱۵ سانتی نگهداری می شوند هر هفته تنها به یک بار آبیاری احتیاج دارند.

برنامه آبیاری کاکتوس بر اساس نوع خاک و گلدان (پلاستیکی یا سرامیک یا گلی) و دما تغییر می کند.

گلدان پلاستیکی و سرامیکی آب را نسبت به گلدان گلی بیشتر در خود نگه می دارد و بنابراین به آبیاری کمتری احتیاج دارد. همین طور میزان آبیاری به درجه حرارت محیط نیز وابسته است، در هوای گرم کاکتوس نسبت به هوای سرد به اب بیشتر ی احتیاج دارد. یک قانون خوب برای آبیاری کاکتوس این است که پیش از اینکه خاک گلدان کاملا خشک شود به آبیاری آن بپردازیم. دو نوع روش آبیاری برای کاکتوس وجود دارد، یک نوع آن آبیاری از بالای خاک و نوع دیگر قرار دادن گلدان به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه در ظرفی که آب کمی در آن قرار دارد. در روش دوم کاکتوس اب مورد نیاز خود را به داخل می کشد. بهترین روش این است که به صورت متناوب از دو روش فوق استفاده کنیم.

برای آبیاری کاکتوس از افشان کردن آب به روی گیاه خودداری کنید. کاکتوس را “فقط” هنگامی که در حال رشد است به صورت منظم آبیاری کنید.

در هنگامی که کاکتوس در دوره رشد خود قرار ندارد به آب بسیار کمی احتیاج دارد. ریشه کاکتوس وقتی که گیاه خواب است برای فاسد شدن مستعد است و در صورت آبیاری بیش از اندازه از بین خواهد رفت.

در هنگامی که کاکتوس خواب است هر ۲ یا ۳ هفته پس از اینکه خاک کاملا خشک شد، آبیاری سبکی کفایت خواهد کرد. به میزانی گیاه را آبیاری کنید که ریشه آن کمی مرطوب شود.

روش نگهداری کاکتوس

کاکتوس ها موجوداتی مرموز و عجیب می باشند، با این حال با رعایت نکاتی که برای کاکتوس ها عمومیت دارد می توان آنها را حفظ و نگهداری کرد.

کاکتوس ها را باید در فصول سرد گرم نگه داشت. بهترین نقطه برای نگهداری کاکتوس در داخل خانه، کنار پنجره ای است که آفتاب گیر باشد. البته کاکتوس ها اصولا با آفتاب مستقیم میانه خوشی ندارند و نباید آنها را در مقابل تابش مستقیم خورشید قرار داد.

گاهی در وقت جابجایی کاکتوسها مشاهده می شود که ریشه گیاه وضع مناسبی ندارد و حالت پوسیده پیدا کرده است در این حالت بهترین راه هرس کردن ریشه می باشد و باید فقط ریشه هایی را باقی گذاشت که سالم و قوی باشند، درصورتی که تمام ریشه وضع نامناسبی داشت از بریدن تمام ریشه ها نترسید. ریشه های جدید سریعا رشد خواهند کرد. معمولا پس از جابجایی گلدان و اصلاح ریشه ها تا ده روز نباید به گیاه اب داد.

تکثیر کاکتوس ها ونگهداری کاکتوس

بدست اوردن قلمه مناسب نیاز به حسن انتخاب دارد. کاکتوس ها از راه قلمه زدن به راحتی تکثیر می شوند. از جوانه هایی استفاده کنید که سطح تماس کمتری با گیاه دارند. از گرفتن قلمه از پایه گیاه خودداری کنید. رطوبت این قسمت از گیاه بیشتر است و خطر گندیدگی گیاه مادر بیشتر می شود. اگر این کار را کردید و پایه گیاه شروع به فاسد شدن کرد سریعا قسمت گندیده را جدا کرده و گیاه مادر را یک هفته خارج از خاک قرار داده و سپس به گلدان انتقال دهید.

کاکتوس ها می توانند در خاکهایی با ترکیبات متفاوت از قبیل سنگلاخی، ماسه ای، رسی و … به زندگی خود ادامه دهند ولی ایده آل ترین ترکیب برای انها ترکیبی است که سریعا خشک شود ولی همچنان مقداری رطوبت را در خود نگه دارد.

خاک مورد نیاز برای کاکتوس ها باید دارای خلل و فرج و پر متفذ باشد تا آب به راحتی از آن خارج شود و سریعا خاک خشک شود. و گیاه امکان تنفس (aeration) پیدا کند. همواره برای کاکتوس ها از خاکی سنگریزه ای استفاده کنید. برای خاک کاکتوس ترکیب های مختلفی توصیه می شود. یکی از رایج ترین ترکیبات برای کاکتوس ۲ قسمت خاک باغچه و یک قسمت ماسه درشت (coarse sand) است. از خاکی که میزان زیادی خاک برگ دارداجتناب کنید که باعث پوسیدگی کاکتوس می شود.

همیشه سعی کنید که خاک گلدان بین دو آبیاری خشک باشد زیرا خیس بودن گلدان برای مدت طولانی به کاکتوس آسیب وارد می کند. بر روی سطح گلدان از سنگریزه استفاده کنید این کار علاوه بر نگهداری رطوبت مورد نیاز گیاه به سالم ماندن پایه کاکتوس نیز کمک می کند.

جابجایی کاکتوس ها ونگهداری کاکتوس

بیشتر افراد جابجایی گلدان گیاه را بیش از اندازه انجام می دهند. این کار به ریشه های کاکتوس آسیب وارد می کند. فقط هنگامی که گیاه احتیاج به تعویض گلدان دارد باید این کار صورت بگیرد و بهترین فصل برای تعویض گلدان بهار است که گیاه در حال رشد بوده و انرژی زیادی دارد. یک کاکتوس برای سالها (۵ تا ۱۰ سال) می تواند در یک گلدان باشد بدون اینکه احتیاجی به تعویض گلدان داشته باشد.

کاکتوس ها در هر گلدانی که زه کشی و تخلیه آب مناسبی داشته باشد می توانند به خوبی رشد کنند. گلدانهای گِلی با عمق کم برای کاکتوس ها بسیار مناسب است و اصولا کاکتوس ها به عمق زیادی احتیاج ندارند.

برای انتخاب سایز گلدان، گلدانی با قطری کمی بیشتر از قطر کاکتوس را انتخاب کنید. گلدانهای بزرگ برای کاکتوس های کوچک مناسب نبوده و موجب از بین رفتن گیاه خواهد شد.

پس از انتقال کاکتوس برای آبیاری آن عجله نکنید تا فرصت ترمیم به ریشه های گیاه داده باشید. پس از چند روز به آبیاری گیاه بپردازید. در سه هفته اول به آبیاری کم اکتفا کنید.

مراحل جابجایی (نگهداری کاکتوس)

1. قسمت پایینی گلدان را با سنگ هایی تمیز بپوشانید. مقداری زغال فعال شده در این قسمت قرار دهید.
2. گلدان را با ترکیب دو قسمت ماسه و یک قسمت خاک و مقداری perlite پر کنید.
3. دقت کنید که هیچ کلوخی در مخلوط وجود نداشته باشد سپس کاکتوس ها را در خاک قرار دهید.
4. مقداری سنگ و خزه را بر روی خاک گلدان برای نگهداری رطوبت قرار دهید.