نقش عروسک درمانی در بهداشت روانی کودک
البته عبارت صحیح درباره این مطلب این است که کودک در بازی عروسکی، انرژی روانی و جسمی خود را بارور میکند و شکل مناسبی به آن میدهد.
کودک میتواند در بازی عروسکی، انگیزهاش را متعادل نماید و انرژیهای اضافی روانی خود را تخلیه کند.
از دیدگاه بهداشت روان، عروسک درمانی شیوه دلپذیر مداوا در قلمرو روان درمانی است.
عروسک، واسطهای پذیرفته شده از سوی بزرگسالان و کودکان در جهت ارتباط و تبادل احساس، عاطفه و اندیشه بین این دو نسل میباشد که در برخی از کشورها به جایگاه این ابزار تربیتی، اهمیت خاص داده شده است. میتوان از این طریق، به کودک آموزش داد و اوقات فراغت او را به صورت مفید و مطلوبی پربار کرد و نکات منفی و ناسالم عاطفی، احساسی، رفتاری و شناختی او را بهبود بخشید.
در حیطهی روان پزشکی و روانشناسی بالینی کودک، متخصص بالینی، قادر است با استفاده از عروسکها به اطلاعات مفید بالینی جهت تشخیص مسائل روانی کودک دست یابد و بعد از تشخیص بالینی، درمانگر طرح مناسبی را به منظور درمان از طریق بازی تهیه و در جلسات درمانی، اجرا نماید.
نقش عروسک بازی، در رشد و تکامل کلامی کودک کاملاً درخور توجه است.
کودک در ارتباط با عروسک، دوست دارد موقعیت خود را بیان نماید و دنیای اطراف خود را تعریف کند. تعریف او از دنیا، تصویرهایی میباشد که از پدر، مادر، برادر و خواهر، خانه و کوچههای اطراف خانه خود دارد. اگر پدر و مادر، در برخورد با او بیمیلی کنند و یا برعکس – رفتار مناسبی داشته باشند، کودک این رفتارها را برای عروسکش بازگو مینماید و همین تعریف کردن اساس آرامش و تخلیه روانی کودک میگردد و در نهایت باعث تجلی و بروز برخی از بیانات و گفتههای ناب و ارزشمند در ذهن کودک میشود. بنابراین رفتار کودک با عروسک، درپیشرفت و تکامل کلامی کودک مؤثر میافتد. به شرط آنکه، ما رفتار و گفتار کودک را به هنگام گفتگو با عروسک، جدی بگیریم.
یکی از نیازهای اساسی که باعث گرایش کودک به عروسک میشود، میل به داشتن هم صحبت است. عروسک برای کودک یک شخص محسوب میگردد و با او رابطه اجتماعی برقرار میکند. ضمن این که کودک با توجه به این که مسئول عروسک شناخته میشود، در مسیر رشد مسئولیتپذیری و خلاقیت اجتماعی، قرار میگیرد.
در مورد برخی از کارکردهای روانی عروسک بازی و عروسک درمانی باید گفت: بازیهای عروسکی (بازیهای عروسکها) در بازی درمانی به عنوان یکی از مؤثرترین انواع بازی درمانیها مطرح گشته و اهمیت دارد.
ضمناً بعضی از کارکردهایی که در بازیهای عروسکی وجود دارند و نقش مستقیمی در بهداشت روانی کودک ایفا میکنند، عبارت اند از:
– احساس داشتن به عروسک و تعلق یافتن به او.
– حس سرپرستی و مسئولیت مراقبت از عروسک.
– ایجاد ارتباط احساسی و عاطفی با عروسک.
– فعالیتهای روانی – عقلی و باروری ذهنی کودک در ارتباط با عروسک.
– خوشحال شدن و لذتبخش شدن اوقات فراغت کودک.
– همانند نمودن عروسک با خویشتن.
– افزایش اعتماد به نفس کودک به علت سرپرستی و مراقبت از عروسک.
– رشد عواطف و گرایش های عاطفی کودک.
– افزایش قدرت تصمیمگیری و هدایت فکری.
و…
در برخی ازموارد، در ارتباط با موضوع، سفارشهایی شده از جمله:
در هنگام بازی کودک با عروسک جهتدهی و تصمیم بزرگسالانه نداشته باشید. بلکه عروسک را همانگونه ببینید که کودکان میبیند و احساس میکنند. یعنی همانند کودک حس کرده و در نظر بگیرید.
توجه کنید که کودکان با عروسکهای خود راحت صحبت میکنند، سعی کنید از آنها نخواهید که به صورت کلیشهای و بسته، با عروسکها حرف بزنند بلکه آن ها را تشویق کنید آنگونه که دوست دارند، با عروسکها صحبت کنند.
در دیدگاه بعضی خانوادهها، عروسک به عنوان یک دوست کودک میباشد نه وسیلهای در جهت سرگرمی کودک. به همین دلیل، کودک کار کردی تحت عنوان راز و نیاز عروسک را برای خود مطرح مینماید و از آن به خوبی استفاده میکند. در سایه این نگرش، خانواده بهتر میتواند احساس تنهایی و خلاء روانی کودک را جبران کند.
در چنین ارتباطی، کودک برای عروسک دلتنگی میکند، نگرانش میشود و سعی در مراقبت بیشتر و دقیق تر از او میکند.
عروسک میتواند واسطه تربیتی ما با کودک و یا کودک با محیط پیرامون او باشد و در این نقش، میتواند پیام تربیتی را از ما گرفته و به کودک منتقل نماید. علاوه بر این که احساس عاطفی و فکری کودک را متقابلا ً به ما انتقال میدهد.
در مورد ارتباط کودک با عروسک باید گفت که ما میتوانیم از طریق ثبت و یادداشت نوع ارتباط کودک با عروسکهایش در هنگام بازی، با دنیای کودک بیشتر آشنا شویم و در برنامهریزی و هدایت تربیتی او مفاهیم و اصول و اهداف واقعیتری را انتخاب نماییم.
نهایت این که عروسکدرمانی و اجرای نمایش عروسکی و آشناسازی کودک با عروسک، هم به منظور پر کردن اوقات فراغت و هم بهینه سازی شرایط روانی – زیستی کودک، از نظر بهداشت روان ارزش فراوان دارد.
از طرف دیگر بازی درمانی روشی است روانپزشکی و روانشناسی که از طریق آن، کودک در بازی و از طریقبازی هیجان سرکوب شده خود را برون فکنی میکند و برخی از مشکلاتروانی کودک، درمان میگردد.
دیدگاهتان را بنویسید